AMSTERDAMSE SCHOOLSTIJL
In de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw zijn veel Groninger architecten beïnvloed door de expressionistische architectuur van de Amsterdamse School
De stijl is niet letterlijk gekopiëerd van de voorbeelden van Amsterdam, het is wat minder uitbundig, maar toch is de ambachtelijke en traditionele baksteenarchitectuur met zijn expressionistische vormen in het gevelbeeld heel duidelijk te zien.
Zo zijn hele wijken door verschillende architecten volgens de principes van de Amsterdamse schoolstijl ontworpen.
Daarnaast zien we ook particuliere woningen en scholen in deze stijl van bijvoorbeeld architect Egbert Reitsma en de gemeente architect S. J. Bouma.
Dit zijn vaak markante bakstenen bouwwerken die opvallen door hun metselverbanden en kleurgebruik.
De Kleine Wereld
De Kleine Wereld is één van de acht christelijke basisscholen in de stad Groningen.
Het schoolgebouw is onderdeel van een groter geheel:
De Oosterkerk en de bijbehorende pastorie werden gelijktijdig gebouwd.
Tezamen vormen ze een fraai architectonisch geheel.
Omdat achter de school te weinig zonlicht komt, werd de speelplaats tegen de voorzijde van het gebouw gelegd.
Bakstenen muurtjes en hekwerk van smeedijzer zijn langs de straatzijde geplaatst als afscherming van het schoolplein.
Ontwerp Kuiler en Drewes
Locatie S. S. Rosensteinlaan
Bouwjaar 1927
Bouwstijl Amsterdamse School
Gebouwtype Schoolgebouw
De entree van de Oosterkerk
De lagere J.C. Wirtzschool
Benevens de pastorie en de consistorie
De uit donkere baksteen opgetrokken Gereformeerde kerk vormt een belangrijke markering bij de entree van de Oosterparkwijk.
De zaalkerk heeft een veelhoekige plattegrond en een gevarieerde architectuur.
Het gebouw ligt aan een kruispunt van wegen en heeft aan beide straatzijden een zelfstandige gevel.
De entree op de hoek is in een 'eigen' nadrukkelijk vormgegeven gevelvlak opgenomen.
Hierboven is een spitse toren geplaatst, die ook wel 'ruiter' wordt genoemd.
Deze toren is afgeleid van de bekende toren in de Spaarndammerbuurt van Michiel de Klerk.
Ter hoogte van de 'scharnier-punten' tussen de gevelzijden zijn twee kleinere, maar massieve stompe torens geplaatst.
Elke gevel is geplaatst onder een zadeldak en heeft een groot paraboolvormig glas in lood raam.
Het grote oppervlak van deze ramen wordt constructief mogelijk gemaakt door de betonnen pijlers die het raam in drie segmenten opdelen.
Het veelkleurige glas in lood zorgt voor een bijzondere lichtinval in de kerkhal.
Kenmerken
Locatie: S S Rosensteinlaan 13
Bouwjaar: 1927
Groningen NOORDERBAD
Noorderbad (Groningen)
De zwemzaal is de meest in het oog springende ruimte, deze is gelegen op de eerste verdieping.
In 1996 werd gestopt met zwemmen in het gebouw, omdat
Sportcentrum Kardinge gebouwd werd. Daarna werd het gebouw tot 2006 als bibliotheek gebruikt, later kwamen er bedrijven in
Locatie Oosterhamrikkade 66, te Groningen
Architect J.A. Boer
Rijksmonument
Gemeentewerken Groningen
De stadsarchitect Siebe Jan Bouma bouwde verschillende kenmerkende scholen, bruggen en andere openbare gebouwen in de stijl van de Amsterdamse School.
Een prachtig voorbeeld is het kantoorgebouw van de dienst Gemeentewerken (GW) aan de Gedempte Zuiderdiep 96, gebouwd tussen 1925 en 1928 naar ontwerp van Bouma.
Het gebouw heeft een spectaculaire glas in lood partij bij de trap en is versierd met beeldhouwwerk van Willem Valk.
Deze foto heb ik vanuit de hal gemaakt, zodat de kleuren goed zichtbaar worden.
Ida Douma
AMSTERDAMS SCHOOLSTIJL
In de gemeente ZUIDHORN
NOORDHORN
Dit pand is nog voor de oorlog, maar de exacte datum is bij mij niet bekend.
Dit huis werd bewoond door het hoofd van de ULO- school Meindert de Vries.
Het verhaal gaat, dat voor hem een aannemer voor hemzelf dit huis had gebouwd tegelijk met het pand Langestraat 9.
1940 familie DE VRIES
Langestraat 3
De brief van Meinderd de Vries aan de familie
Zuidhorn, 4 nov. 1943
Beste familie,
Ik moet u van de geweldige gebeurtenissen, die zich vanmorgen in onze woning hebben afgespeeld toch even verslag doen.
U zou boos zijn, wanneer u het van derden zou vernemen.
Laat ik vooraf ter geruststelling zeggen, dat alles goed is afgelopen.
We hebben de Here kunnen danken voor mijn onuitsprekelijke weldaden.Dat ik dit met de schrijfmachine doe, is omdat ik, dan een stuk of zes tegelijk kan doen, want ik heb meerdere familieleden en vrienden, die ik onze wederwaardigheden moet schrijven.
Vooreerst dit:
U weet, dat in onze buurt in de laatste tijd enkele N.S.B.- ers zijn vermoord.
Nu is er gisternacht in Grootegast een niet- N.S.B.- er uit zijn bed gelicht, en later met 2 kogels door zijn hoofd (men zegt zelfs met uitgesneden hals) aan de kant van de weg gevonden.
Lieve mensen, vannacht heeft men hetzelfde met mij trachten te doen. Gelukkig God heeft het niet toegelaten.
Ik zal u verder een chronologisch relaas geven.
Vanmorgen 10 voor zes wordt er gebeld.
Ik hoorde het eerst niet.
Baukje zegt:
"Er wordt gebeld, wat zou dat wezen?"
Meteen wordt er nog eens heftig gebeld.
Ik ging in mijn onderkleren naar de deur en vroeg door de brievenbus:
"Wie is daar?"
Antwoord:
"Politie".
Ik vraag: "Kunt u zich legitimeren?"
Antwoord: "Ja".
Ik laat na herhaalde aandrang de man mij zijn legitimatie tonen.
Die was uiterlijk in orde, een normaal politie- legitimatiebewijs van de Rijksrecherche te Groningen.
Ik vroeg hem:
"Wat moet dit betekenen?"
"U moet mee naar Groningen om door de Sicherheitspolizei verhoord te worden.
't Is misschien met een paar minuten afgelopen".
Mijn wantrouwen werd door zijn ondeskundig optreden zo sterk, dat ik dacht:
Inderdaad, dat geloof ik ook, maar dan in de betekenis van dood en langs de kant van de weg in een sloot.
Dit wantrouwen werd nog groter, toen een tweede, ook in burger binnenkwam.
Ik vroeg onmiddellijk:
"Kunt u zich legitimeren?"
De eerste man vroeg toen:
"Heb je 't bij je?"
Hij grommelde wat, maar ik begreep best, dat hij dat niet had.
Ik heb toen gezegd:
"Goed, ik zie dat de zaak wat de ene persoon betreft in orde is en ik zal me aankleden en meegaan.
Ik deed de slaapkamerdeur dicht en stelde Baukje gerust en wees haar erop, dat we alle hulp van God moesten verwachten.
Maar ondertussen zinde ik op middelen om te ontkomen, maar liet die man niets merken.
Deze deed telkens de slaapkamerdeur open, de andere bleef bij de voordeur.
Ik ging nog eens op hem toe om op 't vreemde van zijn niet kunnen legitimeren te wijzen.
Het gaf me niet veel, maar ik had toch de gelegenheid de deur even te sluiten, toen ik terug naar de slaapkamer liep en even het raam los te maken en onmiddellijk het gordijn weer dicht te doen.
Gelukkig dat ik om dat laatste dacht, want ik had 't nauwelijks gedaan of de slaapkamerdeur ging weer open en de pseudo- rechercheur nam alles nauwkeurig op.
Ik was nl. van plan door dat raam te duiken, hoe moeilijk dat ook zou zijn.
U weet, dat er in onze slaapkamer beneden alleen maar één raam is, dat open kan op 2.10 m hoogte, dat is de onderkant.
Het raam is 45 cm hoog en draaibaar aan de bovenkant tot onder een hoek van ongev. 50gr.
B. bemerkte nu natuurlijk wat ik van plan was.
Ze had aan mijn besliste manier van praten tegenover de rechercheur gedacht, dat ik mee zou gaan.
Dat was ik ook een ogenblik van plan, omdat ik bang was dat zo anders B neer zouden knallen. De zaak was nu een ogenblikje de deur dicht te krijgen zonder, dat hij argwaan kreeg.
Ik liep nog eens op de persoon bij de deur af en zei:
"Als u zich niet legitimeert, ga ik niet mee".
Antwoord in gebroken Duits:
"Machen Sie sich schnell fertig".
De ander zei:
"Dan gebruiken we geweld".
Ik wilde de deur sluiten, maar dat liet hij eerst niet toe.
Ik zei op boze toon:
"Ik wil afscheid van mijn vrouw nemen en de deur dicht. Wees maar niet zo wantrouwend".
En het gebeurde.
Ik besloot het risico te nemen.
Ik spring op de stoel en in één duik een flink eind door het raam.
Mijn zo goed op de kop kunnen staan, kwam nu te pas.
De stoel viel onder de bedrijven om.
Onmiddellijk kwam de pseudo- rechercheur binnen.
Ik hoorde dat later van B.
Hij stond tegen haar aan en schoot op mij.
Het gat zit in het bovenraam.
Ondertussen was ik naar beneden geduikeld.
Eigenaardig dat ik zo scherp dacht.
Toen ik in het raam hing en mijn broek bleef haken.
Dacht ik: "Wat zal ik?
Me op de handen naar beneden laten vallen of de post pakken en me op zij laten vallen?"
Ik deed het laatste en kwam heelhuids beneden.
Die duikvlucht heeft in totaal maar enkele seconden geduurd.
Ik was niet geraakt en kon door het raam zien, dat B. ongedeerd was.
Ze begon te schreeuwen:
"Help, help".
Ik schoot als een snoek mijn tuin over naar de tuin van de buurvrouw.
Door die duikelpartij kon ik het stuur eerst niet recht houden en viel een paar keer.
Ik was nog niet in de naastliggende tuin, of ik hoorde de auto al wegrijden.
Ik ben op sokken door enkele tuinen gelopen en de weg langs naar onze vriend Kooi.
Ik heb ze eruit gebeld en zij hebben zich aangekleed.
De vrouw is naar B. gegaan en wij volgden op enige afstand.
Ik heb toen tegen B. gezegd:
"Je kunt God danken, omdat je je man als uit de dood terug gekregen hebt".
We hebben toen God gedankt voor zijn genadige uitredding en ook, dat Hij mij en B. in de gevaarlijke ogenblikken zoveel kalmte en berekenend overleg gaf.
Ik ben toen direct aangifte gaan doen op de marechausseekazerne.
Vanmorgen kreeg ik nog de Sicherheitspolizei voor een onderzoek.
Ze waren verontwaardigd dat deze waarschijnlijk anti- terroristen van hun naam gebruik maken.
De gevonden patroonhuls werd als buit meegenomen.
Van de auto heb ik niets gezien, deze is waarschijnlijk met grote snelheid in de richting Groningen verdwenen.
t' Is vandaag allemaal belangstelling.
Vanmiddag kwam er een man uit Surhuisterveen aan de deur, daar hij van mijn redding gehoord had, om inlichtingen, want hij vertelde, dat wat bij mij mislukt was, bij zijn vader een Gereformeerd bakker Schuilinga, gelukt was.
Deze zou z.g. naar Leeuwarden worden vervoerd voor een verhoor.
Hij is daar niet aangekomen en men heeft hem ook nog niet gevonden.
Wil God met ons danken voor zijn in dezen zo rijk betoonde genade,
Met hartelijke groeten
Uw dankbare Meinderd, Baukje en kinderen.
Langestraat nummer 3!
Langstraat nummer 9!!
ADUARD
Beschrijving Woonhuis in Amsterdamse Schoolstijl met aangebouwde schuur
Inleiding WOONHUIS met aangebouwde SCHUUR gebouwd in 1932 onder architectuur van architect W. Reitsema uit Leens in Amsterdamse School-stijl.
Uitgezonderd de fraai gedecoreerde hal is het interieur in de loop der tijd gewijzigd.
Tevens is het glas-in-lood in de zijlichten verdwenen.
De woning is markant gelegen aan de doorgaande weg van Aduard.
Omschrijving Het één verdieping hoge, deels onderkelderde WOONHUIS met aangebouwde SCHUUR op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in een bruine bezande steen op een trasraam van gesinterde baksteen.
Het pand wordt gedekt door een zadeldak waarop donkere Gotische pannen; hoge gemetselde schoorsteen en nokschoorsteen; overkragende houten goot; niet-originele dakramen.
De gevels worden geleed door liggende vensters onder een uitkragende betonlatei, uitgezonderd de achtergevel.
De vlakke hoge topgevel wordt aan de voorzijde doorbroken door rechthoekige volumes die boven de gootlijst uitsteken.
Centraal in topgevel aan de voorzijde (westgevel) een liggend venster met zijlicht waarboven twee keramische pijpen; voor de topgevel een gemetselde bloembak.
De inpandige entree bevindt zich aan de linkerzijde van de voorgevel en bestaat uit een houten deur, met aan de onderzijde geklonken staalplaat, waarin roedenverdeling, gekleurd glas-in-lood, melkglas en een brievenbus; vloer en drie treden hoge stoep van bruine tegels; rechts een staand venster.
Boven de entree een uitkragende betonnen luifel die wordt gedragen door een betonnen zuil en rust op een gemetselde onderbouw met aan de voorzijde een rechthoekige gemetselde bloembak.
Boven de entree is de gevel doorgetrokken boven de gootlijst en wordt afgedekt met beton.
Aan weerszijden van dit rechthoekige volume een liggend venster met op de hoek een betonnen stijl.
Aan de rechterzijde van de voorgevel een uitkragende betonnen luifel die wordt gedragen door een rechthoekige betonnen pijler; aan de voorzijde een liggend venster met zijlicht en aan de rechterzijde een liggend venster.
Boven de luifel een risalerend rechthoekig volume van gele baksteen afgedekt met beton dat boven de gootlijst uitsteekt.
Aan weerszijden van dit volume een liggend venster, met op de hoek een betonnen stijl, waaronder twee uitstekende rechthoekige betonelementen.
In de noordgevel vier liggende vensters waarin gekleurd glas-in-lood en melkglas waartussen stijlen van gele baksteen onder één betonlatei; onder deze vensters metselmozaïek; links een klein staand venster waarin glas-in-lood.
Voor het linker geveldeel bevindt zich een platte aanbouw (schuur) met aan de voorzijde de zijingang.
De zijingang bestaat uit een houten deur waarin roedenverdeling, gekleurd glas-in-lood, melkglas en een brievenbus; drie treden hoge gemetselde stoep.
De schuur onder plat dak is tegen de hoge topgevel aan de achterzijde (oostgevel) aangebouwd; aan de voorzijde een liggend venster, een houten deur waarin glas waarvoor een twee treden hoge gemetselde stoep en een staand tweedelig venster met roedenverdeling; aan de linkerzijde een liggend venster met zijlicht.
Boven de schuur in de achtergevel van het woonhuis een tweedelig venster met roedenverdeling en een niet-origineel venster.
Centraal in de zuidgevel in een uitgespaard vlak een liggend venster met zijlicht waaronder een gemetselde bloembak op betonnen vloer waaronder twee liggende keldervensters met diefijzers.
Aan de linkerzijde het rechthoekige risalerende volume van gele baksteen met aan de rechterzijde een hoge schoorsteen van gesinterde baksteen afgedekt met beton en gedecoreerd met drie betonelementen; aan de voorzijde een gemetselde bloembak.
Aan de rechterzijde een liggend venster met zijlicht waarboven staalplaat.
In het INTERIEUR zijn ondermeer van belang:
in de hal de houten vloer,
de hoge houten lijst,
de houten paneeldeuren,
de houten trap met dichte boardpanelen leuning met geometrische decoraties,
de bel,
in het toilet de geel/zwarte tegellambrizering en de rood/zwart/witte tegelvloer.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
.jpg)
